TOKYO STATION
Vanuit mijn hotelkamer kijk ik naar de perrons van het centraal station. Witte en zilveren treinen rijden binnen met regelmatige tussenpozen. Ze passeren elkaar en gaan weg. Zij bereiken Hokkaidō in het noorden van de archipel en Kyūshū in het zuiden. Hun reistijd wordt op de seconde nauwkeurig gemeten. Hun stops tot op de millimeter.
Precisie is een oud verhaal. Het staat in contrast met de schijnbare chaos van de stad, die onderhevig is aan een verstedelijking met weinig regels, behalve dan dat ze de keizerlijke villa van Fukiage niet mogen overschaduwen. Beschermd door hoge, dikke muren, blijft het paleis aan het zicht onttrokken. Geïsoleerd door de gracht van het oude middeleeuwse fort, leeft de keizerlijke familie hier in het geheim in het hart van de dichte bossen van Kōkyō. Slechts enkele vage daken die uit de boomtoppen oprijzen, getuigen van het bestaan van de residentie en haar organisatie rond de geheime plooien van het landschap. Ze geven een idee van de rituelen waaraan de keizer, het symbool van voorouderlijke en legendarische macht, wordt onderworpen.
Rondom en door de eeuwen heen ontstonden de dorpen en de districten van de stad Edo. Op redelijke afstand en hoogte voor de nieuwe glazen torens.
Hier kom ik regelmatig terug.
Naar Tokyo, Kyōto en Osaka
Hier heb ik geleerd om de tijd op te schorten. Mijn potloodstreep en mijn lijn. Om het te breken om het terug te nemen. Om mijn vlakke oppervlak te bevriezen en een verborgen kant te laten zien. Een hangend moment. Om tijden en plaatsen over elkaar te leggen. De wereld te overzien.
Hier heb ik geleerd mijn hand in te houden, voor een fractie van een seconde, om een onzekere vlucht binnen te laten, de adem van een verborgen landschap.
Het is hier dat ik het contrast en de kracht van de gedachte leerde. Wat er soms toe leidt dat ik mijn energie laat beslissen.
Het is hier dat ik leerde om het echte te verbergen. Ik ga er zoveel mogelijk omheen.
Zo is het ook met mijn aspiraties. Zowel voor schilderen als voor architectuur. Ik draai me er helemaal omheen. Bang om hun eenheid aan te tasten. Van het stoppen van de tijd, mijn dromen te vernielen, mijn plezier te verminderen en schaamteloos hun geheim te onthullen.
Deze hogesnelheidstrein die ik uit Kyōto zie komen, is het onderwerp van mijn gedachten. Hij is bleek en vloeibaar. Een snelle lijn aan de horizon. Taps toelopend, nauwelijks waarneembaar. Wat een perfectie. Een zucht. Driehonderd kilometer per uur.
Na vanochtend bij zonsopgang uit Parijs te zijn aangekomen en onder het licht van een opkomende zon door de stille stad te hebben gewandeld, bereikte ik, nadat ik bij de receptie had ingecheckt, mijn kamer op de veertigste verdieping. Ik ontdekte het wonderbaarlijke schouwspel van de stad vanuit het verre oosten, in het verlengde van het perspectief van de berg Fuji, op de kegel, omgeven door een lichte ochtendmist van een langverwachte herfst. Ik ontdekte de rode boomtoppen van Kōkyō. De bladeren van de esdoorns waren begonnen aan hun kleurrijke mutatie, om binnenkort het rood van hun herfsttooi weer te geven.
Deze tijd van het jaar is hier even belangrijk als de tijd van de kersenbloesems. De natuur schittert met duizend vermillons, als symbool van de overgang van het ene seizoen naar het andere door de heilige deur van de cederpylonen, gekleurd met ditzelfde rood; de overgang van de profane wereld naar de hemelse wereld.
Een hartslag.
Dit rood is dat van de goden, van een cathartische natuur in de dracht van een andere wereld.
Ik boek nooit een hotel te ver van het hoofdstation. Van daaruit kan ik alle provincies van de archipel bereiken. De sneltrein brengt me er in een paar uur, een paar minuten. In een adem doorkruis je het landschap van het eiland en zweef je boven de rijstvelden. Een krachtlijn tussen de ruige, mysterieuze en verborgen landschappen van de archipel.
Op een hoogte van tienduizend meter rond de aarde reizen en nu met driehonderd kilometer per uur Kyoto bereiken, geeft een gevoel van voorbij de werkelijkheid te gaan. Van het 'bovennatuurlijke'.
Als alles misgaat, droom ik ervan om op deze smetteloze trein te rijden. Een pijl sneller dan de tijd.
De wonderbaarlijke verandering van de kleur van het landschap is een teken van de vergankelijkheid van de goddelijke aard van de wereld. Van de oceanen tot de berg Fuji, van de bossen en de meren, van de beken en de rivieren, van de zon en de zonsondergangen, van de mist tot de regenbuien.
Het is een intens saffraanrood. Rood aan de horizon. De avond. Het rood van de wereld voorbij de lijn die de oceaan scheidt van de hemel. De wereld van de levenden scheiden van die van de goden. Het rood van de portieken met hun dubbel gebogen bovendorpels op de zware cederhouten zuilen, die de natuurlijke grens tussen hemel en aarde symboliseren.
Na een reeks kleurloze vervagingen, schaduwen en nevels van de lagunes van de Charente en Venetië, schilderde ik een reeks rode doeken, van door vuur verbrande en gezuiverde landschappen, van de bevoorrechte kleur van de geesten. Een gewelddadig en brutaal rood. Zonder nuance.
Deze integrale kleur, die van de kimono's van de "miko"-priesteressen en de lijsten van de "torii’s", heeft mij geobsedeerd sinds mijn eerste bezoek aan een Shinto-schrijn: dat van Sasuke Inari-jinja.
Bij mijn eerste verblijf op de archipel, vijfendertig jaar geleden, toen ik mijn werk als architect kwam voorstellen, ontsnapte ik uit Tokio om het strand van de Golf van Hokusai te ontdekken. Het strand van Kanagawa met uitzicht op de baai van Sagami. Op de terugweg landinwaarts kwam ik langs een laan met felrode deuren. Een laan van trappen door enkele honderden portieken klom omhoog over een groene heuvel die meerdere kleine setsumatsusha schrijnen her en der verborg.
De uitlijning van honderden zuilen die het perspectief van het pad naar het donkerste punt van het bos afsluit, gaf me een gevoel van oneindigheid dat identiek was aan dat van de uitlijning van dezelfde houten zuilen van de "carrelets" van de Charente naar de oceaan en zijn verre horizon, of de palen van de kanalen van de mistige lagune van Venetië.
Tijdens mijn bezoek aan het Sasuke Inari-jinja heiligdom in Kamakura, leerde ik dat deze laatste slechts het kleine broertje was van een veel groter complex in Kyoto, de Fushimi Inari-taisha schrijn.
De volgende dag al stapte ik op de Shinkansen-trein naar de historische keizerlijke stad, die ik nog niet kende, om de meest volmaakte versie van het Shinto-schrijn te ontdekken, Fushimi Inari-taisha, met zijn duizend zwavelgetinte torii's. De verbazing die ik in Kamakura had, werd verdubbeld. Het pad bewandelen dat wordt getrokken door de uitlijningen van de tori-is bij het beklimmen van de berg is een ervaring die kan worden vergeleken met die van het versnelde vervoer dat onze moderne machines mogelijk maken, en die ons katapulteert in de virtualiteit van de wereld van de geest en zijn metafysische kracht. Het pad is lang, bijna oneindig. Rondschrijven. Het brengt je diep in het bos. Een paar uur om het door te nemen. Om eindelijk tevoorschijn te komen in het blauw van de hemel.
Die dag werd rood een pure kleur die een onmogelijk te bereiken begeerte leek; omgekeerd drong de herhaling in het algemeen, en de dragende kolom in het bijzonder, zich aan mijn geest op als de eerste van mijn architectonische en grafische obsessies.
Wat ik mezelf jarenlang niet toestond, gebeurde eindelijk. Het rood dat ik mezelf verboden had te gebruiken, verscheen als een voor de hand liggende keuze. De kleur die mij in staat zou stellen afstand te nemen van een werkelijkheid die onze ogen beschrijven, maar waarin ik te weinig van mijn denkbeeldige wereld terugvond.
Meer dan een jaar lang bevatte mijn palet maar één kleur. Meer dan een jaar lang schilderde ik op zoek naar de adem van de contemplatie van een landschap van bloed en vuur, door de verzadiging van kleur die het ultieme gevoel van dubbelzinnigheid geeft.
Zo is deze nieuwe tentoonstelling uit het atelier in Venetië gekomen,
Fushimi Inari-taisha.
Vernissage op vrijdag 19 november van 18u00 tot 22u00 met toespraak van de kunstenaar
Tentoonstelling van 20 november tot 31 december 2021